САД бираат претседател – кој ќе биде нов лик на најмоќното политичко место во светот?

Највлијателната земја во светот денес избира кој ќе ја предводи во следните 4 години – гласање, кое ќе остави свој белег на целиот преостанат свет. Различни анкети даваат предност од 3 до 5% на кандидатот на демократите Хилари Клинтон пред оној на републиканците Доналд Трамп.

Околу 2,5 милиони Американци ја искористија опцијата за рано гласање и веќе го дале својот глас. Одѕивот традиционално се движи околу 55-60%, а оваа година според официјалната статистика 19 милиони луѓе се изјасниле дека нема да одат на гласачките места – бидејќи не се заинтересирани за изборите или не им се допаѓаат кандидатите.

Би-Би-Си и Фајненшл тајмс го сумираат најважното за овој одлучувачки ден во САД.

Кој може да биде претседател

Техничките барања пред кандидатите се да се родени во САД, да наполнат 35 години и да живееле во земјата во последните 14 години.

Скоро секој претседател по 1933 година пред тоа бил сенатор, гувернер или со пет ѕвездички генерал. Пред конечните номинации во 2016 година да бидат потврдени, за функцијата се бореа 10 гувернери – актуелни или поранешни и 10 активни или поранешни сенатори.

Зошто датумот е 8 ноември

Изборите за претседател по традиција се во вторник, по првиот понеделник на ноември.

Причините датираат од времињата во кои САД била главно земјоделска земја и Конгресот проценил дека почетокот на ноември е соодветно за гласање – по бербата и пред да паднат зимските снегови.

Што се однесува до денот – вторник – причината е дека изборите за гласачите може да потрае едно деноноќие, за да се движат до местото за гласање, а верниците не сакаат да гласаат в недела. Во исто време среда традиционално бил пазарен ден за голем број на градови.

Зошто судирот е Хилари Клинтон против Доналд Трамп

Од февруари до јули се одржуваат серија на прелиминарни избори во секоја држава и во странство, за да се утврди кои ќе бидат кандидатите на двете најголеми партии – Демократската и Републиканската. Победникот од секој локално гласање добива одреди број “делегати” – партиски членови со право да гласаат за овој кандидат на т.н.. конвенции кои се одржуваат и во двете партии во јули.

Повеќе Држави освојува еден кандидат, ако повеќе делегати го поддржат на Конвенцијата.5151521

И Хилари Клинтон, и Доналд Трамп порано се наведени како фаворити за своите партии.

Во исто време тие се двајца од најнепопуларните претенденти во американската историја.

За време на конвенциите на партиите беа наведени и потпретседателите – сенаторот на Вирџинија Тим Кејн за демократите и гувернерот на Индијана Мајк Пенс за републиканците.

Скандали

Реномиран со својот остар јазик милијардер Доналд Трамп предизвика скандали уште во почетокот на кампањата. Прво тој ги нарече мексиканските имигранти “силувачи и криминалци”. Речиси немаше недела без името на републиканецот да биде без интервенција за полемика. Тој влезе во расправии со судијата за Мис “Универзум”, со водителот на “Фокс њуз” и муслиманско семејство на загинтл американски војник. Трамп мораше да објаснува зошто не ги открива своите даночни пријави.

За возврат угледот на поранешниот државен секретар Хилари Клинтон настрада поради обвинувањата дека има создадено предуслови за крадење на класифицирани информации заради користење на личен мејл сервер, додека била одговорна за надворешната политика на земјата. Се појавија прашања и околу хуманитарната фондација на семејството. А “Викиликс” објави пробиени пораки кои содржат непријатни разговори меѓу членовите на штабот.

Две изненадувања во последен момент

Најголем потрес за Трамп дојде на 7 октомври, кога на социјалните мрежи се појави негово видео од 2005 година, во кое милијардерот се изразува вулгарно за жените. Бесот кој следеше го принуди кандидатот на републиканците да се извини, но тоа не беше доволно да запре повлекувањето на поддршката на десетици партиски членови и шпекулации за иднината на партијата. Дополнителен удар нанесоа и последователните обвинувања на различни жени за сексуално вознемирување.

Октомври се покажа тежок и за кампањата на демократите. Само 11 дена пред изборите ФБИ соопшти дека ја обновува истрагата за пораките на Клинтон. Новите пораки беа откриени во лаптопот на сопругот на една од најблиските повереници на Клинтон. Два дена пред изборите директорот на службата Џејмс Коми соопшти дека не е отворено ништо лошо, немаше подигнување на обвинение против кандидатот на демократите.

Како ќе излегуваат во јавноста изборите денес

Кандидатот кој добил најмногу гласови во дадена држава, ја добива поддршката на држава.
Секоја држава испраќа одреден број електоратот во комисија, нарекувана “изборна комисија”. Таа е формирана од татковците-основачи на САД како компромисна варијанта меѓу директниот избор и можноста изборот за претседател да е целосно во рацете на Конгресот.

Електорат во колеџ се вкупно 538, така за победа се потребни 270 гласови. Тие не се обврзани да гласаат на истиот начин на кој и мнозинството од обичните гласачи, но во историјата на американските избори 99% од нив го почитуваат веќе направениот директен избор.

Не сите Држави се со еднаква тежина – Калифорнија пример има 10 пати повеќе население од Конектикат, затоа има и повеќе електорат.

Кога луѓето пуштаат глас за одреден кандидат, тие всушност гласаат за електоратот, го поддржуваат едниот или другиот кандидат.

Но има и некои особености. Речиси во секоја држава (со исклучок на Небраска и Мејн) важи правилото дека победникот зема се. Односно кандидатот кој добил повеќе електорат, добива поддршка од целата држава.

Затоа има некои клучни држави, кои обично ја одлучуваат трката.

Кои се клучните Држави

Тоа се државите кои, грубо кажано, не се тврдина ниту на демократите, ниту на републиканците и секој би можел да победи. Такви се Флорида, Охајо, Вирџинија, Колорадо, Северна Каролина, Невада, Њу Хемпшир, Ајова.

Кога ќе почне со работа новиот претседател?

Електорат ќе се собере да гласа формално во средината на декември, а Конгресот ќе ги одобри резултатите во почетокот на јануари. Мандатот на следниот претседател ќе почне официјално на 20 јануари 2017 година. Реновираниот Сенат ќе положи заклетва и ќе почне да работи на 3 јануари 2017 година