Александар Вучковски - сомелиер: Како македонските вина го освојуваат светот?
↓↓↓
На денешен ден, 29 мај 1453 година, по двомесечна опсада од страна на Османлиските Турци и нивните сојузници, падна Константинопол (денес Истанбул), престолнина на Византиското царство (330-1453), а потоа и на Отоманското царство до 1922 година. Во народната традиција го знаеме како Цариград, градот на царевите. Неговите современици го нарекувале едноставно „Градот“.
Константинопол над 1000 години беше престолнина на Источното Римско царство, она што денес историјата го знае како Византија. За тој период, до самиот крај, претставувал културен, научен и едукативен центар на светот.
Во неколку наврати го имам посетено за да ги посетам знаменитостите кои сеуште потсетуваат на тие времиња.
Избран е од Константин Велики како втора престолнина на Римското царство. Константин го избрал малиот град Византион, го проширил и плански го изградил со широки булевари, палати, цркви, заштитни бедеми, пристаништа. Она што тој го почнал, царевите по него го продолжиле. За брзо станал најубавиот град во светот, прочуен по многу знаменитости и како таков останал многу векови.
Славата и богатството ја донеле и зависта на светот. Често бил опсадуван од копно и од море, некогаш и со години, но неговите бедеми останале непробојни за разни непријатели. Неговите порти биле единствено отворени за победоносните паради на царевите од поход или за поразените царски војски кога се враќале од војна, по што неретко самиот град станувал сцена на насилие, се додека не се избере нов цар или не се задоволат нечии интереси. Некогаш просперитет, некогаш мачни времиња.
Прв пат бил окупиран од крстоносците во 1204 година и цели 57 години бил пљачкан и неговото богатство било разнесувано низ западна Европа. Својата нецивилизираност крстоносците ја покажале што почнале да ги корнат дури и столбовите од црквите и да ги сквернават најсветите реликвии на христијанството. Толку богатство било украдено што после тоа западна Европа започнала од заостаната и нецивилизирана територија да добива белези на цивилизација.
Градот повторно бил ослободен во 1261 година. Но никогаш не успеал повторно да го врати стариот сјај. Наместо град, повеќе потсетувал на збир од селца опсадени со засебни ѕидини, во рамките на Теодосиевите ѕидини. Така останал се до 29 мај 1453 година кога Османлиските Турци го освоиле, а во наредниот период почнал повторен просперитет. Но како главен град на друга држава и сега, веќе средиште на новата, муслиманска вера.
Од тие времиња, иако малку, се уште сведочат некои објекти кои останале цели или делумно сочувани се доденешни дни.
Секако, прва асоцијација и за денешниот Истанбул е Света Софија. Пред неа имало 2 цркви кои настрадале во земјотрес и во востанието „Ника“ од 532 година. Изградена e во 537 година од царот Јустинијан. Ја проектирале Исидор од Милет и Антемиј од Трал. На неа работеле 10.000 работници, цели 5 години. И ден денес нејзината конструкција е предмет на проучувања и модели за цркви ширум светот. Своевремено била место на кое се употребиле градителски иновации чија ефикасност придонела да опстои се до денес, во трусно подрачје кое често е погодувано од силни земјотреси.
Била светско чудо за своето време. Позната е изреката на царот Јустинијан: „О, Соломоне, те надминав“, мислејќи на Соломоновиот храм во Ерусалим. Долго време имала највисока купола во светот од 73 метри. Во неа биле крунисувани царевите и била полна со реликти од православието. Во вековите што следеле царевите ја надградувале нејзината убавина. Нејзините ѕидни мозаици и фрески откриени по симнувањето на малтерот, откриваат убавина која мами милиони посетители.
Веднаш по падот на Константинопол во 1453 година била претворена во џамија и како таква функционира до 1932 година кога со указ на турскиот претседател Мустафа Кемал Ататурк била претворена во музеј.
ХИПОДРОМОТ
Денес не постои како целина но сеуште постојат делови од ова огромно здание. Првиот хиподром бил изграден од римскиот император Септимиј Север во 203 година. Царот Константин Велики по 324 година го надградил во колосални димензии: неговата должина била 450 метри, а ширина од 130 метри. Можел да прими 100.000 посетители. Во него се одржувале коњички трки, свадби, културни настани, собири… Во 532 година бил средиште на востанието „Ника“ против царот Јустинијан и подоцна на масакр над востаниците од страна на царската војска предводена од генералот Велизар. Коњите кои го краселе влезот денес се наоѓаат над влезот на црквата Свети Марко во Венеција, како воен плен. Еден дел од градбата е зачуван во делот спрема морето. Останати се и 2 обелисци и серпентината од Делфи кои се наоѓале во неговото средиште.
