Александар Вучковски - сомелиер: Како македонските вина го освојуваат светот? ↓↓↓
Со динамично брзиот развој на вештачката интелигенција (ВИ) во последните години отвора можност за невиден напредок на модерната цивилизација во различни области на човековите активности, од транспорт и земјоделство, преку наука и медицина, до безбедност.
Овој напредок веќе многумина го сметаат за технолошка револуција споредлива со пронајдокот на тркалото и парната машина.
Но, од друга страна, сè повеќе научници, технолошки експерти и мислители предупредуваат дека вештачката интелигенција би можела да претставува сериозна закана за човештвото. Најистакнат проблем е развојот на т.н „смртоносни автономни системи на оружје“ или „роботи убијци“, системи на оружје кои користат вештачка интелигенција за да идентификуваат, избираат и убиваат човечки мети без човечка интервенција.
Трета револуција во војувањето
Британскиот физичар и космолог Стивен Хокинг, ко-основачот на Мајкрософт, еден од најпознатите светски претприемачи Бил Гејтс и ко-основачот и извршен директор на неколку иновативни компании, вклучувајќи ги SpaceX, Tesla и Neuralink, Илон Маск, истакнаа дека развојот на ова оружје е поголема опасност за човековата раса дури и од нуклеарното, доколку не се регулира или забрани.
Во 2015 година, тие, заедно со ко-основачот на Епл, Стив Возниак, лингвистот и филозоф на МИТ, Ноам Чомски, шефот на вештачката интелигенција на Гугл, Демис Хасабис, експертот за свест и филозоф Даниел Денет и физичарот и космолог Макс Тегмарк и уште над 1000 познати научници и технолошки експерти од областа на вештачката интелигенција и роботиката потпишаа отворено писмо до ОН наречено „Autonomous Weapons Open Letter: AI & Robotics Researchers“. Во тоа писмо, кое до денес го потпишале речиси 35.000 луѓе, развојот на автономно смртоносно оружје е опишан како трета револуција во војувањето, по пронаоѓањето на барутот и нуклеарното оружје.
Авторите на писмото, иницирано од Институтот „Фјучер оф лајф“, наведуваат дека клучен аргумент во дискусиите за ова оружје, е дека со него ќе се намалат човечките жртви во војна.
„Клучно прашање денес е дали човештвото ќе започне глобална трка во вооружување со вештачка интелигенција или ќе го спречи нејзиниот почеток. Ако некоја голема воена сила продолжи да развива оружје со вештачка интелигенција, тогаш ќе се случи глобална трка со ваквото вооружување, а крајната точка на оваа технолошка траекторија е очигледна: автономното оружје ќе стане калашников на иднината. За разлика од нуклеарното оружје, тие не бараат скапи или тешко достапни суровини, па затоа ќе станат сеприсутни и евтини за масовно производство за сите големи воени сили.
Ќе биде само прашање на време кога ќе се појави на црниот пазар и во рацете на терористите, диктаторите кои сакаат подобро да го контролираат своето население, воените лидери кои сакаат да извршат етничко чистење итн. Автономното оружје е идеално за задачи како што се атентати, дестабилизација на народите, потчинување на населението и селективно убивање на одредени етнички групи. Затоа, веруваме дека трката во вооружување со вештачка интелигенција нема да биде од корист за човештвото. Постојат многу начини на кои вештачката интелигенција може да ги направи боиштата побезбедни за луѓето, особено за цивилите, без создавање нови алатки за убивање луѓе“, предупредуваат авторите, повикувајќи се на писмото до ОН од физичарот Алберт Ајнштајн и британскиот филозоф Бертранд Расел, кои во 1955 г. повикаа на нуклеарно разоружување и меѓународна контрола на нуклеарното оружје. Меѓутоа, големите сили како САД, Русија и Кина до ден-денес не се согласија да го регулираат развојот на автономното оружје, туку само да се придржуваат до некаков рамковен кодекс бидејќи се плашат дека наметнувањето правила може да им донесе воено-стратешка заостанатост.
Автономното оружје не е научна фантастика
Додека терминот „роботи убијци“ потсетува на некоја софистицирана креација од далечната иднина и научно-фантастичните филмови како Терминатор, името „автономно смртоносно оружје“ појасно дава до знаење дека дефиницијата се однесува на системи кои се веќе на дофат.
Соединетите Американски Држави, Кина, Израел, Јужна Кореја, Русија и Велика Британија веќе развиваат системи за оружје со значителна автономија во критичните функции за избор на цели и напад. Во десет земји ширум светот веќе има повеќе од стотина автономни системи за оружје.
На пример, израелскиот систем Харпи, автономен систем за уништување радарски цели, може да препознае радарски сигнали и самостојно да ги нападне нивните извори. Британскиот систем Таранис, прототип на автономно борбено беспилотно летало, може да извршува различни мисии од големи височини, вклучително и напади врз цели.
Во март 2021 година, здружението на експерти на ОН за Либија, објави дека Турција можеби таму го користела автономното оружје STM Kargu-2, кое е „програмирано да напаѓа цели без потреба од врска со податоци помеѓу операторот и муницијата“.
Воениот аналитичар Игор Табак, вели дека во овој контекст особено загрижуваат роботите развиени од Boston Dynamics (видео подолу).
„Со додавање на вештачка интелигенција, овие роботи би можеле да бидат многу интересни и непријатни, особено ако во голем број бидат испратени на бојно поле“, истакнува воениот аналитичар од порталот ОБРИС.
Дали се користи автономно оружје во војната во Украина?
Според некои извештаи, Москва ги користела беспилотните летала Lancet и KUB-BLA во Украина, кои потенцијално можат да користат вештачка интелигенција, додека Киев ги користел беспилотните летала Bayraktar TB2 од турско производство и американските Switchblade 300 и Switchblade 600, кои исто така имаат некои автономни способности.
